รำไม่ดี โทษปี่โทษกลอง..

                    "รำไม่ดี โทษปี่โทษกลอง" เป็นสำนวนไทยที่สะท้อนถึงพฤติกรรมของคนที่เมื่อทำผิดพลาดแล้วไม่ยอมรับผิด แต่ไปโทษผู้อื่นหรือสิ่งอื่นว่าเป็นต้นเหตุแทน เปรียบเหมือนกับการรำ ที่ผู้รำเองรำไม่ดี แต่กลับโทษปี่และกลองที่ตีไม่เข้าจังหวะ    คนมีพฤติกรรมแบบนี้ นับวันจะพบเจอมากขึ้น  โดยเฉพาะคนที่มีนิสัยยึดติดความเป็นตัวตนมากๆ  จะมีพฤติกรรมที่ไม่ยอมรับความจริงหรือปฏิเสธความจริง (Denial of reality) และ ชอบโทษหรือโยนความผิดให้ผู้อื่น(Projection)  เป็นสองในสามของกลไกการป้องกันตนเอง(Defense Mechanisms) ของนักจิตวิทยา Sigmund Freud  เป็นกลไกระยะแรกหรือระยะเริ่มต้น (Narcissistic Defenses)   ซึ่งในกรณีนี้ยังไม่นับรวมเรื่องการบิดเบือน (Distortion) ที่มีพฤติกรรมที่แย่กว่า  
                    ในชีวิตจริง เราอาจพบเจอกับคนที่มีพฤติกรรม "รำไม่ดี โทษปี่โทษกลอง" ตัวอย่างเช่น พนักงานรายงานตัวเลขผิดพลาด แต่กลับไปโทษว่าระบบประมวลผลมาผิด,  ผู้บริหารทำงานผิดพลาด แต่กลับไปโทษลูกน้องว่าให้ข้อมูลมาไม่ถูกต้อง,  ทำอาหารไม่อร่อย ไปโทษว่าเป็นเพราะเครื่องปรุงไม่ดี,  ซ้อมมาน้อย แข่งกีฬาแพ้ ไปโทษอุปกรณ์ไม่ดี, ลูกน้องทำงานตรงตามที่หัวหน้าสั่ง โดยส่งให้หัวหน้าตรวจแล้ว  เมื่องานที่ออกมาถูกตำหนิโดยผู้ใช้งาน หัวหน้ากลับโทษลูกน้องว่าทำไม่ตรงตามที่บอก,  เอาตัวเลขไปรายงานในที่ประชุม เมื่อถูกแย้งว่าไม่ถูกต้อง แล้วโทษว่าอีกหน่วยงานให้ข้อมูลมาไม่ถูกต้อง,  ส่งมอบงานไม่ตรงตามที่ตกลงกันไว้ มักจะมีข้ออ้าง โทษไปทุกสิ่งที่ทำให้งานส่งไม่ตรง ....... จากประสบการณ์ทำงานมาหลายสิบปี  สิ่งหนึ่งที่มักจะได้เห็น ได้ยินมาตลอดในช่วงที่มีโอกาสได้ร่วมทำงานกับมนุษย์ที่มีพฤติกรรม ไม่ยอมรับความผิดพลาด ในสิ่งที่ตัวเองทำ ซึ่งมักจะเป็นทรงเดียวกัน คือ การโทษสิ่งที่พูดหรือตอบโต้ไม่ได้  เช่น ข้อมูล, กระบวนการ, ระบบงาน, เครื่องมือ, อุปกรณ์,เอกสาร ,เวลา,ภัยพิบัติ,โรคระบาด ....บลาๆๆๆ  และก็มีโทษบุคคลอื่นในขณะที่เขาไม่อยู่หรือไม่สามารถตอบโต้ได้  มีเพียงสิ่งเดียวเท่านั้นที่พวกเขาไม่เคยโทษคือ..ตัวเอง    
                    มีนิทานที่สมัยเด็ก ได้ยินมา เรื่องมีอยู่ว่า มีสามเณรพึ่งบวชใหม่เดินขึ้นมาบนศาลาวัด  พอดีหลวงพ่อวางกระโถนไว้ผิดที่ เพราะปกติจะวางไว้ตรงข้างๆอาสนะของหลวงพ่อ แต่วันนี้เอามาวางไว้ตรงทางเดิน  สามเณรใหม่เดินมาไม่ทันเห็น จึงเดินเตะกระโถน กระเด็นคว่ำ เสียงดังลั่นศาลา  หลวงพ่อที่นั่งอยู่ใกล้ๆ เห็นดังนั้นจึงโมโหและตำหนิเสียงดังกับสามเณรว่า "ไม่รู้จักระวัง เดินไม่รู้จักดูตาม้าตาเรือ กระโถนมันก็ตั้งอยู่ของมันดีๆ เดินไม่มีสติ แย่จริงๆ"  สามเณรได้แต่ก้มหน้า ยอมรับคำตำหนิไป พร้อมกับเก็บกระโถนมาตั้งไว้ที่เดิม    วันต่อมาสามเณรเอากระโถนหลวงพ่อไปล้างทำความสะอาด เมื่อตากแดดให้แห้งแล้ว ก็นำมาตั้งไว้ที่เดิม(ตรงที่เคยเตะเมื่อวันก่อน)   สักพัก สามเณรได้ยินเสียงดังบนศาลาวัด  จึงวิ่งขึ้นมาดู เจอหลวงพ่อยืนข้างกระโถนที่คว่ำอยู่  พร้อมเสียงดังจากหลวงพ่อว่า "ผู้ใดเอากระโถนมาวางตรงนี้ ใครจะมองเห็น ต้องวางให้ถูกที่ถูกทาง ไม่วางเกะกะแบบนี้ "  สามเณรได้แต่ยืน งงๆกลางศาลาวัด  นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า หลวงพ่อไม่เคยผิด                      

                    การปฏิเสธความจริง เป็นวิธีการที่หลายคนใช้เมื่อ ความจริงที่เกิดขึ้นได้สร้างความเจ็บปวด ความเศร้า ความผิดหวัง ความอับอาย...ต่ออารมณ์ ความรู้สึก ความคิด ที่มีผลกระทบต่อจิตใจของตนเอง เป็นกลไกป้องกันตัวเองอย่างอัตโนมัติซึ่งถูกฝังมากับความเป็นมนุษย์ทุกคน  แต่หากเราฝึกสติให้ยอมรับ มีความรับผิดชอบต่อสิ่งที่ทำ  ก็จะทำให้มีการพัฒนา ปรับปรุง ลดความยึดติด  ซึ่งจะส่งผลดีต่อกรอบความคิดของตัวเราเอง    แต่หากปล่อยให้มีพฤติกรรมที่ปฏิเสธความจริงอย่างพร่ำเพรื่อ  สิ่งที่ตามมาจะส่งผลกระทบต่อตัวเองและสังคมโดยรวม ได้แก่ ขาดการพัฒนาตนเอง, มองไม่เห็นโอกาสในการเรียนรู้และปรับปรุง, กลายเป็นคนที่หลอกตัวเอง,  ไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างแท้จริง,  ส่งผลต่อความสัมพันธ์กับผู้อื่น, การกล่าวโทษผู้อื่นบ่อยๆ จะทำให้เกิดความขัดแย้ง เป็นที่ไม่ไว้วางใจของคนรอบข้าง, สร้างนิสัยที่ไม่รับผิดชอบ, ขาดจริยธรรม, ไม่รู้จักผิดถูก ...  นั่นก็คือจะกลายเป็นคนที่มีนิสัยไม่ดี  เป็นบุคคลมีพิษต่อสังคม  ไม่มีใครอยากอยู่ใกล้   
                   ถ้ารู้ว่าผิดแล้วไม่ยอมรับ เรียกว่า "ไม่ยอมรับความจริง" ยังมีโอกาสที่จะปรับปรุงแก้ไข  แต่ถ้าไม่รู้ว่าผิดแล้วไม่ยอมรับ เรียกว่า "ไม่รู้ว่าทำผิด" เป็นสิ่งที่เลวร้ายกว่า ยากที่จะแก้ไข เพราะไม่รู้จะแก้อะไร   เมื่อเกิดการทำผิดพลาดในชีวิต  มนุษย์สามารถโทษทุกคนได้เสมอ กลไลการป้องกันตัวถูกใช้ตามสัญชาตญาณ  จนลืมมองความผิดพลาดของตัวเอง ยิ่งมองไม่เห็นความผิดของตัวเอง ก็ยิ่งจะไม่พัฒนา    
 

พ่อหมูตู้